شماره پشتیبانی هلوکس
شماره پشتیبانی هلوکس
میزان پیشرفت در خواندن
هورمون‌های جنسی زنانه یا استروئیدهای جنسی نقش مهمی در نمو جنسی، تولید مثل و سلامت عمومی بدن ایفا می‌کنند. میزان هورمون‌های جنسی در گذر زمان تغییر می‌کنند ولی برخی از برجسته‌ترین تغییرات طی بلوغ، بارداری و یائسگی رخ می‌دهند.
در این جستار انواع مختلف هورمون‌های جنسی زنانه، وظایف آن‌ها در بدن و اثرشان را بر تحریک حین سکس بررسی می‌کنیم.
هورمون‌ها پیام‌هایی شیمیایی هستند که غدد درون‌ریز تولیدشان می‌کنند و به خون می‌ریزند. هورمون‌ها به تنظیم بسیاری از فرایند‌های بدنی مانند اشتها، خواب و رشد کمک می‌کنند.
هورمون‌های جنسی همان موادی هستند که در رشد و نمو جنسی و تولید مثل نقش اساسی ایفا می‌کنند. غدد فوق‌کلیه (آدرنال) و غده‌های جنسی اندام‌های اصلی تولیدکننده هورمون‌های جنسی هستند. غدد جنسی در زنان شامل تخمدان‌ها و در مردان شامل بیضه‌ها هستند.
هورمون‌های جنسی برای گستره‌ای از اعمال درون بدن و سلامت عمومی یک فرد نیز مهم هستند.
بلوغ و رشد و نمو جنسی
تولید مثل
میل جنسی
تنظیم رشد استخوان و ماهیچه
پاسخ‌های التهابی
تنظیم سطح کلسترول
تحریک رشد مو
توزیع چربی بدن
سطح هورمون جنسی در طول زندگی فرد نوسان دارد. عواملی که می‌توانند سطوح هورمون جنسی زنانه را تحت تأثیر قرار دهند عبارتند از:
سن
قاعدگی (پریود)
بارداری
یائسگی
استرس
داروها
محیط
عدم تعادل هورمون جنسی می‌تواند به تغییرات در میل جنسی و بیماری‌هایی مثل ریزش مو، پوکی استخوان و نازایی ختم شود.
تخمدان‌ها و غدد فوق‌کلیه در زنان تولید‌کننده‌های اصلی هورمون‌های جنسی هستند. هورمون‌های جنسی زنانه شامل استروژن، پروژسترون و مقدار کمی از تستوسترون هستند.
در ادامه هرکدام از این هورمون‌های جنسی را بررسی می‌کنیم.
استروژن
استروژن احتمالا شناخته‌شده‌ترین هورمون جنسی زنانه است. اگرچه بیشتر تولید استروژن در تخمدان هاست، غدد فوق‌کلیه و سلول‌های چربی نیز مقدار اندکی استروژن تولید می‌کنند. استروژن نقش حیاتی در رشد و نمو تولید مثلی و جنسی ایفا می‌کند. نقش استروژن در هنگام رسیدن فرد به بلوغ شروع می‌شود.
پروژسترون
تخمدان‌ها، غدد فوق‌کلیه و جفت (اندام موقتی در رحم که جنین را به بدن مادر وصل می‌کند) هورمون پروژسترون را تولید می‌کنند. سطوح پروژسترون طی تخمک‌گذاری افزایش می‌یابد و طی بارداری جهش پیدا می‌کند.
پروژسترون به پایداری دوره‌های قاعدگی کمک می‌کند و بدن را برای بارداری آماده می‌کند. سطح پروژسترون پایین می‌تواند به پریودهای نامنظم، مشکل بارداری و ریسک بالای بیماری در دوران بارداری منتهی شود.
تستوسترون
اگرچه تستوسترون هورمون اصلی در مردان است، در مقادیر کمتر در زنان نیز وجود دارد.
باروری
میل جنسی
قاعدگی و پریود
حجم بافت و استخوان
تولید گلبول قرمز خون
نقش در بلوغ
بدن طی بلوغ استروژن و پروژسترون بیشتری تولید می‌کند. زنان معمولا بین ۸ و ۱۳سالگی وارد دوره بلوغ می‌شوند و بلوغ معمولا حدود ۱۴سالگی به پایان می‌رسد. غده‌ی هیپوفیز طی بلوغ شروع به تولید مقادیر بیشتری از هورمون لوتئینی (LH) و هورمون محرک فولیکول (FSH) می‌کند که تولید استروژن و پروژسترون را تحریک می‌کند. سطوح افزایش یافته استروژن و پروژسترون صفات ثانویه جنسی را بروز می‌دهند که شامل این مواردند:
رشد پستان
رشد مو در زیر بغل، پا و ناحیه جنسی
افزایش قد
افزایش ذخیره چربی در پهلو، باسن و ران
عریض‌شدن لگن و پهلوها
افزایش تولید چربی در پوست
نقش در قاعدگی
مِنارک (اولین پریود/Menarche) نخستین دوره‌ی قاعدگی است که زن وارد آن می‌شود و معمولا بین سن ۱۲ و ۱۳ سالگی رخ می‌دهد. البته مِنارک می‌تواند در هر زمانی بین ۸ تا ۱۵ سالگی رخ دهد. بسیاری از زنان بعد از مِنارک تا زمان یائسگی، چرخه پریود منظمی دارند. چرخه‌های قاعدگی معمولا ۲۸ روزه هستند ولی ممکن است بین ۲۴ تا ۳۸ روز متفاوت باشند.
چرخه‌ی قاعدگی در ۳ مرحله که با تغییرات هورمونی مصادف هستند رخ می‌دهد:
مرحله فولیکولی
اولین روز یک دوره، شروع یک چرخه قاعدگی را نشان می‌دهد. طی یک دوره یا پریود، خون و بافت از رحم از طریق واژن از بدن خارج می‌شود. سطوح استروژن و پروژسترون در این مرحله بسیار پایین هستند که می‌تواند باعث تندمزاجی و تغییرات خلق‌وخو شود.
هم‌چنین غده هیپوفیز هورمون محرک فولیکول و هورمون لوتئینی (FSH and LH) را آزاد می‌کند که سطوح استروژن را افزایش می‌دهد و موجب رشد فولیکول در تخمدان‌ها می‌شود. هر فولیکول محتوی یک تخمک است. بعد از چند روز، یک فولیکول غالب در هر تخمدان پدیدار خواهد شد. تخمدان‌ها باقی فولیکول‌ها را جذب می‌کنند. همان‌طور که فولیکول غالب به رشدش ادامه می‌دهد، استروژن بیشتری تولید می‌کند. افزایش استروژن باعث آزادشدن اندورفین‌ها می‌شود. اندورفین‌ها سطوح انرژی شخص را افزایش می‌دهند و خلق و خو را بهبود می‌بخشند. هم‌چنین استروژن آستر رحم (داخلی‌ترین لایه رحم) را تقویت می‌کند تا برای بارداری احتمالی آماده باشد.
مرحله تخمک‌گذاری
استروژن و هورمون لوتئینی طی مرحله تخمک‌گذاری در بدن به اوج خود می‌رسند که باز شدن فولیکول و آزادشدن تخمکش را سبب می‌شوند. تخمک می‌تواند حدود 12 تا 24 ساعت بعد از خارج شدن از تخمدان زنده بماند. باروری تخمک تنها می‌تواند طی این چارچوب زمانی رخ دهد.
مرحله لوتئال
تخمک طی مرحله لوتئال از طریق لوله فالوپ از تخمدان به رحم سفر می‌کند. فولیکول بازشده پروژسترون آزاد می‌کند که دیواره رحمی را ضخیم می‌کند تا برای دریافت تخمک بارور احتمالی آماده باشد. هنگامی که تخمک به انتهای لوله فالوپ می‌رسد، به دیواره رحمی متصل می‌شود. تخمک نابارور سبب کاهش سطوح استروژن و پروژسترون خواهد شد. این واقعه شروع هفته پیش قاعدگی را نشان می‌دهد.
در نهایت تخمک نابارور و دیواره رحمی از بدن خارج خواهند شد (که همان خون‌ریزی ماهیانه است) و پایان چرخه قاعدگی فعلی و شروع چرخه بعدی را نشان می‌دهد.
نقش در بارداری
بارداری از لحظه‌ای شروع می‌شود که یک تخمک بارور در دیواره رحم زن جای می‌گیرد. پس از جای‌گیری، جفت رشدش را شروع می‌کند و چند هورمون شامل پروژسترون، رلاکسین، و گنادوتروپین جفتی انسان (HCG) تولید می‌کند. سطوح پروژسترون پیوسته طی اولین هفته‌های بارداری افزایش می‌یابد که باعث ضخیم‌شدن دهانه رحم و ایجاد موکوس پلاک (مخاط داخلی رحم) می‌شود. تولید رلاکسین از انقباضات رحم تا پایان بارداری جلوگیری می‌کند و در مرحله بعد به شل‌شدن رباط‌ها و تاندون‌ها در لگن کمک می‌کند. سپس سطوح افزایشی hCG)) در بدن باعث تولید بیشتر استروژن و پروژسترون می‌شود. این افزایش ناگهانی هورمون‌ها منجر به نشانه‌های زودهنگام بارداری مثل حالت تهوع، استفراغ و نیاز به دفع ادرار بیشتر منتهی می‌شود.
سطوح استروژن و پروژسترون طی سه‌ماهه دوم بارداری به افزایش ادامه می‌دهند. در این زمان، سلول‌ها در جفت شروع به تولید هورمونی می‌کنند که لاکتوژن جفتی انسانی(HPL) نام دارد. لاکتوژن جفتی انسانی سوخت‌وساز زنان را تنظیم و به تغذیه جنینِ در حال رشد کمک می‌کند.
سطوح هورمون هنگام پایان بارداری کاهش می‌یابد و کم‌کم به سطوح پیش از بارداری برمی‌گردد. شیردهی با پستان می‌تواند سطوح استروژن بدن را کاهش دهد که باعث جلوگیری از تخمک‌گذاری می‌شود.
نقش در یائسگی
یائسگی می‌تواند سبب مشکلات خواب شود. یائسگی هنگامی رخ می‌دهد که دوره‌های قاعدگی یا پریود زن متوقف شود و دیگر توانایی بارداری نداشته باشد. میانگین سن یائسگی زنان در ایالات متحده 52 سالگی است.
دوران قبل از یائسگی یعنی دوره تحول و گذار به آخرین قاعدگی یا پریود. نوسان شدید سطوح هورمون طی این تحول می‌تواند منجر به مجموعه‌ای از نشانه ها شود. نشانه‌های دوران قبل از یائسگی این موارد هستند:
پریودهای نامنظم
گُر گرفتگی
مشکلات خواب
تغییرات خلق‌وخو
خشکی واژن
بنا به گفته سازمان سلامت زنان، دوران قبل از یائسگی معمولا حدود ۴ سال طول می‌کشد اما ممکن است بین ۲ تا ۸ سال باشد. هنگامی که زن یک سال کامل را بدون پریود بگذراند، به یائسگی می‌رسد. تخمدان‌ها پس از یائسگی تنها مقادیر بسیار کم ولی ثابت استروژن و پروژسترون را تولید می‌کنند. استروژنِ کمتر می‌تواند تمایل جنسی زن را کاهش دهد و باعث کاهش تراکم استخوان شود که ممکن است به پوکی استخوان منجر شود. هم‌چنین ممکن است این تغییرات هورمونی ریسک بیماری و حمله قلبی را افزایش دهد.
نقش در میل جنسی و برانگیختگی
استروژن، پروژسترون و تستوسترون همگی در میل جنسی و برانگیختگی مؤثرند. سطح بالای استروژن در بدن باعث نرمی و لیزشدن بیشتر واژن می‌شود و میل جنسی را افزایش می‌دهد. افزایش پروژسترون باعث کاهش میل جنسی می‌شود.
این‌که چگونه سطوح تستوسترون میل جنسی زنانه را تحت تأثیر قرار می‌دهد هنوز جای اختلاف است. تستوسترون ممکن است به کاهش میل جنسی در برخی زنان بینجامد. البته به‌نظر تستوسترون‌درمانی (تجویز هورمون تستسترون برای زنان) برای درمان پایین‌بودن میل جنسی زنان بی‌اثر است.
طبق پژوهشی هدفمند در سال 2016، تستوسترون‌درمانی تنها در صورتی می‌تواند اثر استروژن را افزایش دهد که دکتر تستوسترون بیش از حد عادی تجویز کند که ممکن است جانبی ناخواسته داشته باشد. این عوارض جانبی شامل این مشکلات هستند:
افزایش وزن
تندمزاجی، تندخویی و بدخلقی
ریزش مو
موی بیش از حد بر روی صورت
بزرگی کلیتوریس
عدم توازن هورمونی
توازن هورمونی برای سلامت عمومی مهم است. سطوح هورمونی نوسانی منظم دارند اما عدم توازن طولانی‌مدت می‌توانند منجر به علائم و مشکلاتی شوند که شامل موارد زیرند:
پریودهای نامنظم
موی بیش از حد بدن و صورت
آکنه
خشکی واژن
کاهش میل جنسی
حساسیت و التهاب سینه
مشکلات گوارشی
گر گرفتگی
تعریق شبانه
افزایش وزن
خستگی مفرط
تندمزاجی و تغییر خلقی نامنظم
اضطراب
افسردگی
خواب دشوار
عدم توازن هورمونی می‌توانند نشانه‌ای از یک بیماری پنهان یا عارضه‌ای جانبی از داروهایی خاص باشند. به‌همین دلیل افرادی که علائم شدید یا تکرارشونده از عدم توازن‌های هورمونی دارند باید با دکتر مشورت کنند. دلایل احتمالی عدم توازن هورمونی در زنان شامل این موارد است:
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (نشانگان تخمدان پُرکیستی)
یائسگی زودرس
جلوگیری از بارداری هورمونی (داروهای ضدبارداری)
درمان جایگزینی هورمون (hormone replacement therapy)
اضافه وزن
سرطان تخمدان
استرس
خلاصه
هورمون‌ها پیام‌هایی شیمیایی هستند که به تنظیم اعمال بدنی کمک می‌کنند و سلامت عمومی بدن را حفظ می‌کنند. هورمون‌های جنسی نقش حیاتی در رشد و نمو جنسی و تولیدمثل ایفا می‌کنند. هورمون‌های اصلی جنسی زنانه استروژن و پروژسترون هستند. تولید این هورمون‌ها عمدتاً در تخمدان‌ها، غدد فوق‌کلیه و در دوران بارداری در رحم انجام می‌شود. هورمون‌های جنسی زنانه وزن بدن، رشد مو و رشد استخوان و ماهیچه را نیز تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. این هورمون‌ها طبیعتا در طول زندگی انسان کم و زیاد می‌شوند، اما عدم توازن طولانی‌مدت ممکن است باعث مجموعه‌ای از علائم و اثر بر سلامت شود.
← منبع: https://www.medicalnewstoday.com/articles/324887#menstruation
محتوای این مقاله صرفا برای افزایش آگاهی شماست. قبل از هرگونه اقدام، از متخصصین مشاوره بگیرید.
