عواملی رایج که سبب ایجاد تعهدهراسی (commitment phobia) می شوند.
“دکتر جن عزیز،
من سه ساله که با شریکم رابطه دارم و اون هنوز هم به محض به میون آوردن ازدواج یا بحث هایی مثل خرید خونهی مشترک کاملا جا میخوره. اون صراحتاً اینو بهم تفهیم کرده که قصد داره با من بمونه. اما بازهم هر وقت بشکل جدی در این مورد صحبت میکنیم به خودش میپیچه. یکی از دوستانم که این رفتارش رو مشاهده کرده ادعا میکنه که شریکم دچار ترس از تعهد شده. نشونه هایی که باید به دنبالشون باشم چیه؟”
-کسی که با یک تعهدهراس رابطه داره
خوانندهی عزیزی که با یک “تعهدهراس” رابطه دارید،
رابطهی عاطفی به یک کوسهی سفید بزرگ شباهت دارد؛ باید برای دریافت اکسیژن مورد نیاز، رو به جلو پیشروی کند و در غیر این صورت محکوم به فناست. وقتی با شریکی رابطه دارید که توانایی یا قصد سوق دادن رابطه به سمت نقطهی عطف تکامل بعدی را ندارد، مشکلات مهیبی گریبانگیرتان خواهند شد. گاهی این شرایط بدین دلیل پدیدار میشوند که شما با فردی با سوء دسترسی احساسی (emotional unavailability) رابطه دارید یا در مواقع دیگر، تنها دچار عدم تطابق هستید. غالباً، شما با شخصی در ارتباط میباشید که از تعهد هراس دارد.
افرادِ “تعهدهراس” (commitment-phobe) اغلب از نقاط عطف یک رابطه وحشت دارند که رویداد هایی نظیر زندگی در کنار هم، تک همسری، نامزدی، ازدواج یا آوردن فرزند، از این جمله میباشند. گاهی این افراد قادر به داشتن رابطهی طولانی مدت هستند اما به محض در میان آمدن تعهدات مذکور، دچار هراس میشوند.
نشانه هایی که شریک شما از تعهد میترسد
گاهی سخت است که تشخیص دهیم آیا مسئله ترس از تعهد است، یا اینکه شما دو نفر اصلاً از نظر تطابق همخوانی ندارید. “هراس از تعهد” همان گفتار مشهورِ “مشکل از تو نیست، بلکه از من است”ِ امروزیست. و تشخیص اینکه آیا توان کنار آمدن با آن را دارید یا خیر بر عهدۀ شماست. نخستین گام، شناسایی این امر است که واقعا این شرایط نشانگر هراس از تعهد است یا خیر. تعدادی نشانه در زیر ذکر شده:
1. از آسیبپذیری در رابطه ناتوان اند. آنقدر از صدمه دیدن احساساتشان میترسند که حاضر نیستند یا نمیتوانند احتیاط خود را کنار بگذارند تا روی لطیف و ملایم شخصیتشان را مشاهده کنید.
2. از طرد شدن هراسان اند. اغلب اوقات حتی به خود نیز این را اعتراف نمیکنند اما از پس زده شدن وحشت دارند. به آسانی احساساتشان لطمه میبیند و مسائل را شخصی برداشت میکنند که این نیز به ترسشان اضافه میکند.
3. ناپایدار اند. در برنامه چیدن مشکل دارند. این امر میتواند شامل متعهد نماندن به مواردی چون قرار بعدی، تعطیلات پیش رو یا نقشه هایی برای یک رویداد حیاتی مانند ملاقات با والدین باشد.
4. روابط عاطفی آنان هرگز از نقطهی خاصی عبور نمیکند. تاریخچهی بلندی از روابط کوتاه و مختصر دارند که دوامشان بین چند هفته تا هجده ماه متغیر بوده است. هیچ چیز آن محدودۀ دو ساله را در هم نمیشکند. وقتی مسائل در رابطه جدی میشوند، گریختن این افراد بسیار محتمل است.
5. تاریخچه ای از برگزیدن شریک های نامناسب و خارج از دسترس دارند. سابقهای از انتخاب افرادی دارند که برای روابط بلندمدت مناسب نبودند: افراد معتاد، الکلی، مبتلا به مشکلات روانی درمان نشده و کسانی که از نظر احساسی در دسترس نبودند. این خصایل به آنان کمک میکرد که از تعهد دوری کنند.
6. هرگز به تأهل در نیامده اند. گاهی ممکن است با کسی برخورد کنید که متأهل بوده اما آنقدر از رنج طلاق وحشت کرده که دچار تعهدهراسی شده. هرچند درعموم مواقع، متأهل بودن این افراد بعید است؛ زیرا ازدواج، نهایی ترین حد تعهد است.
7. دوستان زیادی ندارند. دامنه ی ترس از طردشدگی به ماورای روابط عاشقانه گسترده میشود. روابط دوستانه نیز نیازمند گونه ای از تعهد، گشودگی و آمادگی برای آسیبپذیری است تا بتوان یک رفاقت بلندمدت را حفظ کرد.
8. با استفاده از عناوین مشکل دارند. با برچسب نهادن بر رابطه و استفاده از عناوینی مانند دوستپسر و دوستدختر راحت نیستند. آنان از استفادهی این الفاظ و بحث پیرامون بکارگیری آنان دوری میکنند.
هراس از تعهد از کجا نشأت میگیرد؟
عدم تعهد و ناتوانی در به حرکت درآوردن رابطه ای به سمت جلو نشانه ای از مشکلات احساسی است. عموماً چنین مسائلی از کودکی سرچشمه میگیرند اما گاهی نیز از طردشدگی و آسیب تازه تری نمود پیدا میکنند. برخی از رایجترین دلایلی که منجر به پرورش تعهدهراسی میشوند به شرح زیرند:
• مشاهدهی والدین در رابطه ای بد و نافرجام
• تجربۀ طلاق خانمانسوز والدین
• از دست دادن والدین بسبب بیماری یا وفات در دوران کودکی
• داشتن مشکلات وابستگی زودهنگام در دوران کودکی
• قرار گرفتن مورد آزار یا ضربۀ روحی و روانی در دوران کودکی
• از سر گذراندن تجربهی خود از طلاق یا جدایی ناخوشایند
آیا ممکن است یک تعهدهراس تغییر کند؟
اگر یک تعهدهراس قصد تغییر داشته باشد، این امر کاملاً امکانپذیر است. اما در اغلب اوقات، ترس این افراد آنان را از خواستن چیزی متفاوت یا اراده کردن برای تغییر طرز فکرشان بازمیدارد. تأثیرگزارترین برخورد، رواندرمانی انفرادی یا زوجی است. از این طریق، جفتتان خواهید فهمید که شریکتان حاضر به پرداختن به مسئله است و توانایی حل و فصلش را دارد.
وقتی با شریکی دارای هراس های اینچنینی رابطه دارید، باید به آرامی پیش بروید، که این خود نیازمند صبر بسیار است و مناسب هر کسی نیست. بطور معمول، شریکِ تعهدگرا به نقطهای در رابطه خواهد رسید که انزجار و سرخوردگیاش به رابطه آسیب میزند. وقتی وارد این قلمرو میشوید، چنان است که رابطه بر لایهای نازک از یخ قرار میگیرد. در تجربهی بالینی من، هنگامی که آن انزجارها به نقطهی جوش خود میرسند، درصورت عدم تغییر اوضاع، رابطه رو به پایان است.