آزمون سنجش اضطراب سلامتی

آیا مدام نگران بیماری هستید؟ سفری به دنیای خودبیمارانگاری و آزمون اضطراب سلامتی (SHAI)

یک سردرد ساده به ترس از تومور مغزی تبدیل می‌شود. یک سرفه خشک، زنگ خطر ابتلا به یک بیماری ریوی لاعلاج را به صدا درمی‌آورد و یک لکه کوچک روی پوست، شما را ساعت‌ها به جستجوی آنلاین درباره سرطان پوست وامی‌دارد یک رابطه جنسی کنترل شده شما را به وسواس درباره ابتلا به ایدز به فکر فرو می برد. آیا این سناریو برایتان آشناست؟ اگر بله، شما تنها نیستید. این نگرانی فلج‌کننده و دائمی نامی علمی دارد: اضطراب سلامتی یا خودبیمارانگاری (Hypochondriasis).

این مقاله راهنمای کاملی برای درک این چالش خاموش و معرفی ابزاری استاندارد به نام آزمون SHAI است که به شما کمک می‌کند سطح اضطراب خود را بهتر بشناسید.

خودبیمارانگاری چیست؟ فراتر از یک نگرانی ساده

همه ما گاهی نگران سلامتی خود می‌شویم و این کاملاً طبیعی است. اما خودبیمارانگاری چیزی فراتر از این است. در علم روانشناسی، این وضعیت که امروزه بیشتر با عنوان «اختلال اضطراب بیماری» (Illness Anxiety Disorder) شناخته می‌شود، یک ترس شدید، غیرمنطقی و مداوم از ابتلا به یک بیماری جدی است.

ویژگی اصلی آن، تفسیر فاجعه‌بار از علائم بدنی است. فرد مبتلا، عادی‌ترین حس‌های جسمی (مانند ضربان قلب، سرگیجه خفیف یا صدای شکم) را به عنوان نشانه‌ای قطعی از یک بیماری خطرناک تلقی می‌کند و این ترس حتی پس از دریافت اطمینان از سوی پزشکان نیز از بین نمی‌رود.

نشانه‌های کلیدی که باید جدی بگیرید

اضطراب سلامتی معمولاً با مجموعه‌ای از رفتارها و افکار وسواس‌گونه همراه است:

• جستجوی بی‌پایان در اینترنت (Cyberchondria): ساعت‌ها وقت صرف خواندن مقالات پزشکی و جستجوی علائم می‌کنید و همیشه با بدترین تشخیص‌های ممکن روبرو می‌شوید.

• بررسی مداوم بدن: به طور مکرر نبض، فشار خون، دمای بدن یا هر بخش دیگری از بدن خود را برای یافتن علائم بیماری چک می‌کنید.

• اطمینان‌جویی افراطی: به طور مداوم از دوستان، خانواده یا پزشکان مختلف در مورد علائم خود سوال می‌کنید تا به شما اطمینان دهند که سالم هستید، اما این آرامش موقتی است.

• اجتناب یا مراجعه بیش از حد به پزشک: برخی افراد از ترس شنیدن خبر بد، به کلی از مراجعه به پزشک خودداری می‌کنند، در حالی که برخی دیگر مدام در حال «دکتر بازی» و انجام آزمایش‌های غیرضروری هستند.

• اختلال در زندگی روزمره: این ترس و نگرانی آنقدر شدید است که بر روابط، شغل و کیفیت کلی زندگی شما تأثیر منفی می‌گذارد.

آزمون اضطراب سلامتی (SHAI): پنجره‌ای به سوی درک خود

خبر خوب این است که ابزارهای معتبری برای سنجش این اضطراب وجود دارد. آزمون کوتاه اضطراب سلامتی (Short Health Anxiety Inventory – SHAI) یک پرسشنامه استاندارد جهانی با ۱۸ سوال است که به طور خاص برای سنجش شدت این نگرانی‌ها طراحی شده است.

این آزمون چه کاری انجام می‌دهد؟

• تشخیص نمی‌دهد، بلکه می‌سنجد: SHAI یک ابزار تشخیصی نیست، بلکه مانند یک دماسنج، شدت و میزان اضطراب سلامتی شما را در شش ماه گذشته اندازه‌گیری می‌کند.

• به شما یک دید کلی می‌دهد: با پاسخ به سوالات، می‌توانید بفهمید که آیا نگرانی شما در سطح طبیعی است یا به حدی رسیده که نیاز به توجه بیشتری دارد.

• نقطه شروعی برای گفتگوست: نتایج این آزمون می‌تواند یک نقطه شروع عالی برای صحبت با یک روانشناس یا مشاور باشد.

پس از آزمون چه باید کرد؟ گام‌های بعدی

نتایج آزمون SHAI معمولاً در سه سطح تفسیر می‌شود:

1. اضطراب پایین: نگرانی شما در حد طبیعی است و احتمالاً تأثیر جدی بر زندگی شما ندارد.

2. اضطراب متوسط: شما میزانی از اضطراب سلامتی را تجربه می‌کنید که گاهی می‌تواند آزاردهنده باشد. شاید وقت آن رسیده که به راهکارهای مدیریت استرس و محدود کردن جستجوهای اینترنتی فکر کنید.

3. اضطراب بالا: این نمره نشان می‌دهد که ترس از بیماری به احتمال زیاد بخش بزرگی از ذهن شما را اشغال کرده و کیفیت زندگی‌تان را کاهش داده است. این یک زنگ خطر جدی است. بهترین و شجاعانه‌ترین اقدام در این مرحله، مراجعه به یک متخصص سلامت روان (روانشناس یا روانپزشک) است.

نکته حیاتی: به یاد داشته باشید که خودبیمارانگاری یک ضعف شخصیتی نیست، بلکه یک وضعیت روان‌شناختی قابل درمان است.

آیا درمانی وجود دارد؟ بله!

موثرترین درمان برای اضطراب سلامتی، درمان شناختی-رفتاری (CBT) است. در این رویکرد، شما با کمک یک درمانگر یاد می‌گیرید:

• افکار فاجعه‌بار خود را شناسایی و به چالش بکشید.

• تفسیرهای واقع‌بینانه‌تری از علائم بدنی خود داشته باشید.

• به تدریج رفتارهای وسواس‌گونه مانند چک کردن مداوم بدن و جستجوی اینترنتی را کاهش دهید.

نتیجه‌گیری

زندگی در سایه ترس دائمی از بیماری، فرساینده و طاقت‌فرساست. اما شما مجبور به تحمل آن نیستید. شناخت خودبیمارانگاری و استفاده از ابزارهایی مانند آزمون SHAI، اولین قدم برای پس گرفتن کنترل زندگی‌تان است. به یاد داشته باشید، همان‌طور که برای یک درد جسمی به پزشک مراجعه می‌کنید، کمک گرفتن برای یک درد روحی نیز نشانه قدرت و اهمیت دادن به خودتان است.