آزمون توسعه‌یافته بررسی نیاز به PEP

PEP: فرصت طلایی ۷۲ ساعته برای پیشگیری از HIV | راهنمای کامل

لحظه‌ای از غفلت یا یک اتفاق ناخواسته. کاندوم پاره می‌شود، یک سوزن مشکوک در پوست فرو می‌رود، یا در یک موقعیت پرخطر قرار می‌گیرید. اولین حسی که به سراغتان می‌آید، ترکیبی از ترس، اضطراب و پشیمانی است. اما آیا می‌دانستید که در این شرایط، یک “فرصت طلایی” برای اقدام و پیشگیری از ابتلا به ویروس HIV وجود دارد؟ این فرصت، PEP نام دارد.

PEP یا Post-Exposure Prophylaxis یک روش درمانی اورژانسی است که می‌تواند شانس دوباره‌ای به شما بدهد. در این مقاله به طور کامل و به زبانی ساده، به شما می‌گوییم که PEP چیست، چگونه کار می‌کند و چه زمانی باید به سراغ آن بروید.

PEP چیست؟ یک سپر دفاعی اورژانسی 🛡️

PEP یک دوره درمانی ۲۸ روزه با داروهای ضدویروس (مشابه داروهایی که افراد مبتلا به HIV مصرف می‌کنند) است که پس از یک تماس پرخطر احتمالی با ویروس HIV، برای جلوگیری از استقرار عفونت در بدن مصرف می‌شود.

بهترین مثال برای درک عملکرد آن، قرص‌های اورژانسی پیشگیری از بارداری است. PEP یک روش پیشگیری روتین و دائمی نیست، بلکه یک اقدام اضطراری برای موقعیت‌های خاص است. هدف آن این است که قبل از آنکه ویروس فرصت تکثیر و استقرار در بدن را پیدا کند، جلوی آن را بگیرد.

پنجره طلایی ۷۲ ساعته: زمان، مهم‌ترین فاکتور ⏳

مهم‌ترین و حیاتی‌ترین نکته در مورد PEP، زمان است. این داروها باید هرچه سریع‌تر پس از مواجهه احتمالی و حداکثر تا ۷۲ ساعت (سه روز) بعد از آن شروع شوند.

• چرا ۷۲ ساعت؟ پس از ورود ویروس به بدن، چند روز طول می‌کشد تا تکثیر شده و عفونت دائمی را ایجاد کند. PEP در این بازه زمانی طلایی وارد عمل شده و ویروس را قبل از آنکه بتواند به طور کامل مستقر شود، از بین می‌برد.

• هرچه زودتر، بهتر: هر ساعتی که زودتر مصرف دارو را شروع کنید، شانس موفقیت آن به شدت افزایش می‌یابد. اگر بیش از ۷۲ ساعت گذشته باشد، PEP دیگر مؤثر نخواهد بود.

چه کسانی و در چه شرایطی به PEP نیاز دارند؟

PEP برای هر تماس یا نگرانی‌ای تجویز نمی‌شود. پزشک بر اساس ارزیابی دقیق ریسک، آن را توصیه می‌کند. موقعیت‌های اصلی که نیاز به ارزیابی برای دریافت PEP دارند عبارتند از:

• مواجهه جنسی:

  • داشتن رابطه جنسی مقعدی یا واژینال بدون کاندوم با فردی که مبتلا به HIV است یا وضعیت او نامشخص است.

  • پاره شدن یا درآمدن کاندوم در حین رابطه جنسی.

  • قربانی تجاوز جنسی بودن.

• مواجهه از طریق وسایل تزریق:

  • استفاده از سوزن، سرنگ یا وسایل تزریق مشترک با فردی که ممکن است مبتلا به HIV باشد.

• مواجهه شغلی:

  • مخصوص کادر درمان، مانند فرورفتن سوزن آلوده به خون در پوست یا پاشیده شدن خون آلوده به چشم یا مخاط.

مهم: PEP در مواردی مانند بوسیدن، تماس با بزاق یا اشک، نیش حشرات یا استفاده از توالت مشترک کاربرد ندارد، زیرا این راه‌ها باعث انتقال ویروس نمی‌شوند.

فرآیند دریافت و مصرف PEP چگونه است؟

اگر فکر می‌کنید در معرض خطر قرار گرفته‌اید، مراحل زیر را دنبال کنید:

1. حفظ آرامش و اقدام فوری: اولین قدم، حفظ خونسردی و مراجعه فوری به یک مرکز درمانی است. بهترین گزینه‌ها مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری، بیمارستان‌های مجهز یا متخصصان بیماری‌های عفونی هستند.

2. ارزیابی ریسک توسط پزشک: پزشک از شما سوالات دقیقی در مورد زمان، نوع مواجهه و وضعیت فرد منبع خواهد پرسید.

3. شروع دوره ۲۸ روزه: در صورت صلاحدید پزشک، دارو برای شما تجویز می‌شود. باید دوره ۲۸ روزه را به طور کامل و بدون فراموش کردن حتی یک دوز، مصرف کنید. پایبندی به درمان کلید موفقیت PEP است.

4. پیگیری و آزمایش: پس از اتمام دوره درمان، پزشک برای اطمینان از عدم ابتلا، آزمایش‌های HIV را در فواصل زمانی مشخص (معمولاً ۶ هفته و ۳ ماه پس از مواجهه) برای شما تجویز خواهد کرد.

عوارض جانبی و یک نکته بسیار مهم

داروهای PEP می‌توانند عوارض جانبی مانند تهوع، سردرد، خستگی و مشکلات گوارشی ایجاد کنند. این عوارض معمولاً قابل مدیریت هستند و نباید باعث شوند که شما دارو را قطع کنید. حتماً در مورد هرگونه عارضه با پزشک خود صحبت کنید.

و اما نکته پایانی و بسیار مهم: PEP یک روش پیشگیری دائمی و جایگزین کاندوم نیست. این داروها قوی هستند و مصرف مکرر آنها توصیه نمی‌شود. PEP یک راه حل اورژانسی است. روش‌های اصلی پیشگیری از HIV همچنان استفاده صحیح از کاندوم و برای افراد با ریسک بالا، مصرف داروی PrEP (پیشگیری قبل از مواجهه) با تجویز پزشک است.

نتیجه‌گیری

دانستن در مورد PEP، یک دانش حیاتی است که می‌تواند یک لحظه ترسناک را به یک فرصت برای محافظت از سلامتی تبدیل کند. اگر در موقعیت پرخطر قرار گرفتید، به یاد داشته باشید که یک پنجره ۷۲ ساعته برای اقدام وجود دارد. درنگ نکنید، خجالت نکشید و فوراً برای دریافت مشاوره پزشکی مراجعه کنید. این اقدام شجاعانه، می‌تواند آینده سلامتی شما را تضمین کند.