چرا بیماران HIV همچنان از استاتین استفاده نمی‌کنند؟

با وجود انتشار دستورالعمل رسمی انجمن HIV بریتانیا (BHIVA) در نوامبر ۲۰۲۳ که توصیه می‌کند «تمام افراد مبتلا به HIV بالای ۴۰ سال باید برای پیشگیری اولیه از بیماری‌های قلبی‌عروقی استاتین دریافت کنند»، مطالعات متعدد نشان می‌دهند که همچنان بخش کوچکی از این گروه داروی استاتین را دریافت کرده‌اند یا حتی به آنان پیشنهاد شده است.

موانع مصرف استاتین در بیماران HIV

مطالعات ارائه‌شده در قالب پوسترهای علمی در کنفرانس BHIVA در شهر برایتون، به موانع متعددی در مسیر تجویز و شروع داروهای استاتین اشاره کرده‌اند:

• بسیاری از پزشکان HIV هنوز موضوع استاتین را با بیماران خود مطرح نمی‌کنند.

• در اغلب کلینیک‌ها، تعیین نیاز بیمار به استاتین همچنان بر اساس امتیاز خطر قلبی (QRISK3) انجام می‌شود، نه بر اساس توصیه سراسری.

• برخی بیماران به دلیل ترس از عوارض جانبی یا عدم تمایل به مصرف روزانه دارو، از آغاز درمان امتناع می‌کنند.

اما مهم‌ترین مانع، نحوه تجویز دارو است. بر خلاف داروهای ضدویروس (ART) که توسط کلینیک‌های HIV ارائه می‌شوند، استاتین باید توسط پزشک عمومی (GP) تجویز گردد. از آنجا که اکثر بیماران HIV رابطه مستقیمی با پزشک عمومی ندارند، در عمل تعداد بسیار کمی از آن‌ها به دارو دسترسی پیدا کرده‌اند.

تجربه موفق در شبکه‌ای از مطب‌های عمومی

در شمال لندن، یک مطالعه آزمایشی که در آن هفت مرکز پزشک عمومی به‌صورت فعال بیماران HIV بالای ۴۰ سال را شناسایی و با آنان تماس گرفتند، نرخ شروع مصرف استاتین را تا دو برابر افزایش داد. در این مطالعه، ۲۳٪ از افراد واجد شرایط، پس از مشاوره با داروساز یا پزشک، مصرف استاتین را آغاز کردند. این در حالی است که در بررسی‌های انجام‌شده در کلینیک‌های HIV، این میزان به‌طور میانگین تنها ۱۱٪ بود.

اهمیت مطالعات پیشین و داروی پیشنهادی

نتایج مطالعه REPRIEVE که دو سال پیش منتشر شد، نشان داد مصرف استاتین در مبتلایان به HIV حتی با ریسک قلبی پایین، می‌تواند احتمال بروز حمله قلبی یا سکته را تا ۳۵٪ کاهش دهد. در این مطالعه، داروی مورد استفاده «پیتاوستاتین» بود که هنوز در بریتانیا موجود نیست، اما BHIVA مصرف روزانه ۲۰ میلی‌گرم آتورواستاتین را به‌عنوان جایگزین توصیه می‌کند.

مقایسه عملکرد مراکز مختلف

در یکی از بررسی‌ها در بیمارستان سنت ماری لندن، از میان ۲۰۵ بیمار واجد شرایط، تنها ۵۰ نفر با مصرف دارو موافقت کردند و تنها ۲۹ نفر واقعاً درمان را آغاز نمودند. در مطالعه‌ای دیگر در بیمارستان سنت توماس، از میان ۱۱۸ بیمار، تنها ۴ نفر طی ده ماه درمان را آغاز کرده بودند.

نکته قابل‌تأمل در این مطالعات، نبود مستندسازی مناسب توسط پزشکان، بی‌اطلاعی بیماران، و نبود پیگیری مؤثر در فرآیند ارجاع به پزشک عمومی است.

وضعیت داروی Abacavir و خطر قلبی

داروی آباکاویر، که هنوز در برخی از رژیم‌های درمانی HIV استفاده می‌شود، خطر بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد. با این حال، مطالعه‌ای در بیمارستان Royal Free لندن نشان داد که از میان ۱۱۱ بیمار مصرف‌کننده آباکاویر، بیش از ۴۰٪ هنوز استاتین دریافت نکرده‌اند.

نتیجه‌گیری

مطالعات گسترده در مراکز درمانی بریتانیا نشان می‌دهند که توصیه‌های بالینی در مورد پیشگیری قلبی در بیماران HIV هنوز به‌طور مؤثری در عمل پیاده نشده‌اند. به نظر می‌رسد انتقال نقش تجویز استاتین به پزشکان عمومی، همراه با آموزش هدفمند، پیگیری سیستماتیک، و آگاهی‌بخشی به بیماران، کلید ارتقای سلامت قلبی بیماران HIV باشد.